Việc lập bàn thờ ở vị trí nào trong nhà cho phù hợp về ý nghĩa mà vẫn đảm bảo tính thẩm mỹ là điều rất quan trọng. Kiến trúc hiện nay đa phần thiên về việc tạo ra không gian sống tiện ích, trong khi chỗ lập bàn thờ lại thường khó dung hợp với khung cảnh sinh hoạt tại gia. Nhiều gia đình dành hẳn một căn phòng làm nơi thờ cúng, nhưng cũng có khá nhiều người lại muốn đặt bàn thờ ở phòng khách để dễ dàng hơn trong việc tưởng nhớ đến người thân.
Những vị trí có thể thiết kế bàn thờ
Đặt bàn thờ vào giữa ngôi nhà tạo thành một không gian mở, có thể gần giếng trời, gần sân vườn và cũng là vị trí trang trọng và nghiêm túc. Khu vực này không nhất thiết phải rộng, chỉ cần vừa đủ để bài trí theo tín ngưỡng riêng.
Trong trường hợp nhà quá chật hoặc muốn đặt bàn thờ trong phòng khách, sự kết hợp này cần có những vật dụng và họa tiết trang trí hài hòa. Trang thờ trên cao cũng là cách đơn giản nhưng nên thiết kế tương thích, có đường nét, chứ không chỉ là tấm đan phẳng lì. Có thể kéo tấm màn che không gian bàn thờ lại hoặc đặt đóng tủ chuyên dùng, phía trên bài trí bàn thờ, dưới để tivi, vật trưng bày… Cũng có thể sử dụng tủ cửa lùa đặt ở góc phòng khách, khi không hành lễ có thể kéo cửa lại.
Nếu diện tích sử dụng không cho phép, hãy chọn phòng trên cùng, dưới mái. Ở đó, có thể bài trí tùy ý theo tín ngưỡng. Vị trí cao thì trang trọng, thấp thì có cảm giác ấm cúng và gắn bó.
Theo quan niệm của người xưa, bàn thờ thường phải đặt ở gian giữa. Tuy nhiên, ngày nay, việc đặt bàn thờ ở giữa nhà không còn phù hợp với phong thủy vì hương khói nghi ngút sẽ ảnh hưởng đến các thành viên trong gia đình. Chính vì vậy, việc đưa phòng thờ lên tầng trên cùng là hợp lý và trang nghiêm nhất.
Gỗ là chất liệu thích hợp nhất cho phòng thờ, màu càng sậm càng mang tính tôn nghiêm. Đối với nền của căn phòng, dù bằng gỗ hay trải chiếu, thảm, thì cũng cần phải sử dụng màu nhẹ, tránh tương phản mạnh làm “khuấy động” không gian vốn cần sự tĩnh lặng. Nếu được, có thể sử dụng kèo gỗ, mái ngói, vách lộ hoặc dùng những chất liệu thô mộc biểu trưng như đình, đền phương Đông.
Tùy điều kiện từng gia đình mà chọn bàn thờ cho phù hợp.
Những gia đình có diện tích nhà ở rộng, có thể dành riêng một tầng để làm gian thờ và chọn mua tủ thờ. Có loại tủ thờ được làm bằng gỗ đắt tiền, như gỗ trắc, lim, được chạm giả cổ.
Nếu diện tích nhà tương đối nhỏ, bạn nên chọn mua bàn thờ. Bàn thờ đa dạng và phong phú hơn tủ thờ, bao gồm nhiều loại như gỗ chạm, sơn son thiếp vàng, sơn trơn, gỗ trần… Loại bàn thờ này đáp ứng thị hiếu của nhiều người nhờ màu sắc tương đối dễ chịu và độ bền của lớp sơn bảo vệ (mặc dù gỗ bàn thờ chỉ là loại gỗ thường).
Ánh sáng góp phần quan trọng vào sự tĩnh tại của phòng thờ.
Nên sử dụng nguồn sáng tự nhiên. Không dùng đèn có ánh sáng trắng. Đèn màu vàng ấm áp sát tường sẽ tạo hiệu ứng tốt, nhưng tốt nhất vẫn là đèn cầy. Hình thức và kiểu dáng đèn cũng cần phù hợp với không gian.
Theo quan niệm phong thủy phương Đông, bàn thờ không nên đặt sát nhà tắm, và không nên nhìn ra hai hướng Đông Bắc và Tây Nam.
Thuật phong thủy cho rằng khi đặt bàn thờ, tượng thờ bạn nên chú ý tránh những điều sau:
- Bàn thờ không đặt sát nhà tắm.
- Không đặt ở lối đi.
- Không đặt trên nóc tủ.
- Không dùng gỗ đã qua sử dụng để làm bàn thờ.
Ngoài ra, bàn thờ gia tiên không nên đặt ở trung tâm nhà vì sợ mang lại hung khí. Vị trí này có thể dành cho bàn thờ Phật. Bàn thờ gia tiên và bàn thờ Phật không nên đặt đối diện nhau trong một gian phòng. Không nên treo ảnh người quá cố cao hơn bàn thờ.
- Thờ thần linh tốt nhất nên đặt trên tủ thờ hoặc bàn chắc chắn. Bàn thờ nên đón ánh sáng, không nên tựa vào cửa sổ, hoặc chỗ ánh sáng chiếu trực tiếp.
- Bàn thờ không nên đặt ở chỗ chật hẹp, hoặc đối diện quá gần tường. Phía sau lưng bàn thờ cần ổn định, không nên thường xuyên bị tác động mạnh hoặc có gì đó gây ồn ào. Tốt nhất là dựa tường.
- Bàn thờ không nên hướng ra cửa phòng, không nên đối diện nhà vệ sinh, bếp; không nên lưng tựa vào giường ngủ, bếp, hoặc nhà vệ sinh, không nên đặt trong phòng ngủ.
Những lưu ý khác:
- Bàn thờ không nên đặt dưới xà ngang, vì điều này sẽ gây khó khăn, gãy đổ.
- Bàn thờ không nên đối diện bể cá, vì hương đốt thuộc hỏa, bể cá thuộc thủy tạo thành xung khắc giữa thủy và hỏa.
- Bàn thờ không nên đặt bên cạnh máy lạnh, vì sẽ dễ dẫn đến xung đột trong gia đình.
