Lễ hội đua bò là lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa của người Khmer vùng Bảy Núi, tỉnh An Giang, được tổ chức hằng năm vào dịp Lễ Dolta (cuối tháng Tám, đầu tháng Chín âm lịch).
Lễ hội đua bò được hình thành do người Khmer ở An Giang từ xa xưa đã sống theo phum, sóc quanh chân núi, hầu hết đều làm ruộng. Bò là động vật cày kéo, lao động nên rất gắn bó với con người và được nuôi nấng, chăm sóc rất kỹ. Tương truyền, có những chiều cày ruộng xong sớm, một số chủ bò cao hứng rủ nhau bắt cặp đua chơi, dần dần trở thành lễ hội. Còn theo những người già trong làng, thì Lễ hội này có một nguồn gốc khác. Hằng năm, các đôi bò trong phum, sóc đều kéo nhau đến cày bừa thí công cho đất của chùa. Sau những buổi cày bừa, các đôi bò lại rủ nhau đua. Sư Cả chùa và Acha thấy vậy đứng ra tổ chức và treo giải thưởng là những sợi dây nài khớp bạc hoặc những vòng lục lạc đẹp mắt. Từ đó, đua bò trở thành tập quán của người Khmer vùng Bảy Núi.
Bò đua phải là bò ta, có dáng hình cao ráo, chân cứng, móng chân nhỏ, vừa thon thả, gân to, thịt săn chắc. Việc chăm sóc bò rất kỳ công. Những con bò được chọn đua sẽ được nuôi ở nơi thoáng mát, thức ăn phải là loại cỏ đặc biệt, nước uống phải là nước sạch pha cám, vào mỗi buổi tối phải cho ăn phụ thêm một mẻ cháo loãng. Nhất là cách thời gian đua khoảng một tuần – đây là thời gian nuôi thúc, nên cho chúng uống soda hột gà để có sức khỏe tốt. Những con bò sau nhiều tháng chăm sóc, đến dịp đua sẽ được cho “ăn vận” đẹp mắt, cổ đeo cặp lục lạc vàng, cặp sừng cong cong được bọc trong bao vải sặc sỡ, kiêu hãnh bước vào trường đua.
Trường đua là một khoảnh ruộng bằng phẳng, chiều dài chừng 200m, ngang 100m, có nước xâm xấp, được cày xới nhiều lần để tạo độ trơn của bùn. Bốn bên có bờ bao và điểm đích có đoạn đường trống để tạo độ dừng an toàn cho bò. Vị trí xuất phát có cắm hai cây cờ màu xanh, đỏ, mỗi cây cách nhau 5m và tại điểm đích cũng vậy. Đôi bò nào đứng ở vị trí cây cờ màu gì thì cờ ở điểm đích cũng có màu đó.
Thể thức đua bò là bắt thăm chọn ra từng cặp đấu và được sắp theo thứ tự đôi trước, đôi sau. Người ta dùng bừa làm chỗ để “tài xế” đứng điều khiển. Cuộc đua gồm hai vòng: vòng 1 gọi là vòng “hô”. Ở vòng này, bò đua sẽ được dắt đi hai vòng quanh trường đua để lấy trớn, tạo “độ nóng” cho bò. Vòng 2 gọi là vòng “thả”; khi đến điểm xuất phát, “tài xế” dùng roi kích vào mông bò và bò bắt đầu vận hết sức lực để băng về đích trong tiếng reo hò, cổ vũ của người xem. Nếu trong khi đua, đôi bò nào chạy ra khỏi đường đua sẽ bị loại và đôi bò sau nào giẫm lên giàn bừa của đôi bò trước sẽ là đôi thắng cuộc. Người điều khiển phải đứng thật vững, nếu bị ngã hoặc rơi ra khỏi giàn bừa cũng bị coi như thua cuộc.
Trong quan niệm của người Khmer, đôi bò thắng giải sẽ mang đến cho phum, sóc nhiều niềm vui, may mắn để có một vụ mùa bội thu. Vì thế, sau khi thắng cuộc, người Khmer không giết, cũng không bán mà giữ, tiếp tục nuôi dưỡng cặp bò chiến thắng như một tài sản quý của gia đình và phum, sóc.
