Đền Trần Thương (Hà Nam)

Đền Trần Thương thuộc thôn Trần Thương, xã Nhân Đạo, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam; là nơi thờ vị anh hùng dân tộc Quốc công tiết chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn cùng gia quyến và các bộ tướng có công trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông thế kỷ XIII. Đền là di tích tiêu biểu của tỉnh Hà Nam và cả nước, hội tụ nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật và tâm linh.

Khu vực đền Trần Thương nói riêng và xã Nhân Đạo trước kia đã được Trần Hưng Đạo chọn để cất giữ lương thảo, khí giới phục vụ quân đội trong cuộc chiến chống giặc Nguyên – Mông lần thứ hai (1285), bởi nơi đây là miền đất trù phú với địa thế hiểm yếu, thế đất linh thiêng, rất thuận lợi về giao thông đường thủy. Sau chiến thắng, Trần Hưng Đạo đã trở về khu vực kho lương chính (Trần Thương) để cắm sinh phần, miễn tô thuế cho dân. Khi ông mất, người dân địa phương đã dựng đền thờ trên vị trí kho lương chính và tôn ông làm Đức Thánh Trần.

Trong số các di tích thờ Hưng Đạo Đại Vương trên đất Hà Nam và cả nước, đền Trần Thương là di tích tiêu biểu, thâm nghiêm, cổ kính, có quy mô kiến trúc lớn. Tổng thể kiến trúc cảnh quan ngôi đền gồm: nghi môn ngoại, nghi môn nội, 5 tòa, 15 gian, chia thành ba cung: Đệ nhất, Đệ nhị, Đệ tam và 2 giải vũ, 5 giếng… Giá trị của đền Trần Thương còn được thể hiện ở phần trang trí kiến trúc với các đề tài, họa tiết được chạm khắc công phu.

Theo các cụ già ở thôn Trần Thương, hằng năm, cứ vào tiết “Tháng Tám giỗ Cha”, các cụ đều có lệ rước nước và nhập lương từ sông Hồng nhằm tái hiện sự kiện lịch sử về việc phát lương khao quân của quân đội nhà Trần khi đánh thắng giặc Nguyên – Mông trở về.

Ngày nay, đền Trần Thương mở hội từ ngày 18 đến 20 tháng Tám âm lịch hằng năm, thu hút đông đảo nhân dân và khách thập phương. Đặc biệt, ngoài lễ hội truyền thống, từ năm 2010, tại đền Trần Thương còn tổ chức Lễ phát lương để ban lộc đầu xuân của Đức Thánh Trần cho nhân dân và khách thập phương vào giờ Tý ngày 15 tháng Giêng âm lịch hằng năm.

Việc tổ chức Lễ hội phát lương Đức Thánh Trần nhằm đáp ứng nhu cầu về văn hóa tâm linh của nhân dân và khách thập phương nhân dịp đầu xuân năm mới, đồng thời cũng là dịp để giáo dục truyền thống và khơi dậy đạo lý uống nước nhớ nguồn, tri ân các bậc tiền nhân đã có công với dân, với nước. Qua đó, tôn vinh giá trị văn hóa lúa nước, giá trị lương thực trong đời sống con người, góp phần to lớn vào cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm và dựng nước.

Đền Trần Thương được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt.