Tết Chôl Chnăm Thmây còn gọi là lễ chịu tuổi hay Tết năm mới của người Khmer ở Nam Bộ (tập trung chủ yếu ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long, nhiều nhất là ở các tỉnh Trà Vinh, Sóc Trăng, An Giang, Kiên Giang). Chôl Chnăm Thmây của đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ có ý nghĩa như tết cổ truyền của các dân tộc khác, nhưng được tổ chức với những tập tục khác biệt, thể hiện bản sắc văn hóa của mình.
Tết Chôl Chnăm Thmây diễn ra vào giữa tháng 4 dương lịch, lúc giao mùa giữa mùa nắng và mùa mưa ở Nam Bộ. Giai đoạn này trời đất giao hòa, cỏ cây trở nên tươi tốt, đầy sức sống. Lễ hội thường kéo dài trong 3 ngày, năm nhuận kéo dài 4 ngày. Mọi sinh hoạt ngày Tết Chôl Chnăm Thmây đều diễn ra tại chùa do đồng bào Khmer Nam Bộ theo Phật giáo Tiểu thừa.
Những ngày này, không khí trong các phum, sóc của người Khmer luôn náo nhiệt, mọi người sửa sang ban thờ, quét dọn, trang trí nhà cửa, sân vườn, kết cổng chào, mặc đẹp, chuẩn bị bánh, trái, nhang, đèn, gạo, rượu, thịt… đón tết cổ truyền của mình.
Ngày thứ nhất gọi là Thngay Chôl Chnăm Thmây (ngày vào năm mới) với lễ rước Đại lịch Maha Sangkran. Lễ này có thể tổ chức sớm hay muộn trong ngày. Mọi người tắm gội, mặc quần áo đẹp, mang nhang đèn, lễ vật đến chùa dâng lên các nhà sư; đáp lại, các nhà sư sẽ chúc phúc cho Phật tử. Dưới sự điều hành của ông Acha (thầy giáo, người có uy tín, người am hiểu phong tục), mọi người xếp hàng đi vòng quanh chính điện ba lần để làm lễ chào mừng năm mới. Đêm đến, mọi người cùng nghe các nhà sư tụng kinh cầu an và hưởng bốn pháp của đức Phật (sống lâu, sắc đẹp, an vui và sức mạnh), rồi được nghe thuyết pháp về ý nghĩa của lễ Chôl Chnăm Thmây, sau đó thanh niên nam nữ cùng nhau múa hát trước sân chùa.
Ngày thứ hai gọi là Thngay Von-boch: mỗi gia đình làm lễ dâng cơm (Vên choong han) buổi sáng và buổi trưa cho các vị sư sãi. Theo Phật giáo Tiểu thừa, các ngày lễ, tín đồ đi chùa lễ Phật có bổn phận mang cơm và thức ăn dâng lên sư sãi và lắng nghe các nhà sư chúc tụng, cầu an, thuyết pháp giảng đạo; các thanh niên nam nữ múa hát, vui chơi trước sân chùa. Buổi chiều, người ta làm lễ “đắp núi cát” (Puôn phnôm khsach) ngay tại khuôn viên chùa. Việc đắp núi cát không chỉ mang ý nghĩa tích góp công đức, gột rửa tội lỗi, mà còn thể hiện ước mơ, mong cho năm mới được sung túc, của cải chất cao như núi.
Ngày thứ ba gọi là Thngay Lơn-săk (ngày thêm tuổi), là ngày chính và cũng là ngày cuối cùng của Tết Chôl Chnăm Thmây. Tương tự như hai ngày đầu, sau khi đã dâng cơm sáng cho các nhà sư, là đến lễ tắm tượng Phật bằng nước có ướp hương thơm, rồi sau đó tắm cho các vị sư cao niên ở chùa nhằm rửa sạch hết những bụi bặm của trần thế trong năm cũ, để bước sang năm mới với một thân thể sạch sẽ và hoàn toàn mới. Tiếp theo là lễ cầu siêu (Băng Skôl), các vị sư được mời đến tháp lưu giữ hài cốt của những người quá cố để cầu kinh, mong vong linh của họ sớm được siêu thoát. Đến trưa, mọi người về nhà làm lễ tắm tượng Phật thờ trong từng gia đình, rồi chúc mừng cha mẹ, ông bà, dâng bánh trái để tạ ơn, đồng thời cũng để rửa, rũ bỏ những điều không may của năm cũ để sang năm mới vạn sự như ý.
Ngoài ra, người Khmer còn tin rằng mỗi năm có một vị thần (Têvôđa) được trời sai xuống để chăm lo cho cuộc sống con người trong năm đó, hết năm lại về trời để vị thần khác xuống hạ giới. Vì thế, trong đêm Giao thừa, nhà nào cũng làm cỗ, thắp hương, đốt đèn, cúng lễ tiễn đưa vị Têvôđa cũ, đón rước vị Têvôđa mới.
Trong ba ngày Tết Chôl Chnăm Thmây, bà con Khmer còn đi thăm hỏi, mừng tuổi cho nhau, chúc nhau sức khỏe, cuộc sống yên vui, phát đạt. Tối đến, người ta đốt pháo thăng thiên, thả diều, đánh quay lửa…; các cụ già kể chuyện thần thoại, cổ tích cho con cháu; gái, trai tham gia các cuộc hát đối đáp aday, hát dù kê, múa rôm vông.
