Lễ hội chùa Côn Sơn, còn gọi là Lễ hội Côn Sơn hay Lễ hội chùa Hun, thường được tổ chức tại chùa Côn Sơn (Côn Sơn Thiên Tư Phúc tự), nằm dưới chân núi Côn Sơn, tục gọi là chùa Hun, thuộc địa bàn phường Cộng Hòa, thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương, từ ngày 15 đến 22 tháng Giêng âm lịch hằng năm.
Lễ hội bao gồm hai phần Lễ và Hội.
Phần Lễ bao gồm:
- Lễ dâng hương khai hội: Diễn ra vào ngày 16 tháng Giêng, tưởng niệm ngày viên tịch của Đệ tam tổ Trúc Lâm Huyền Quang tôn giả và tôn vinh công đức to lớn của Thiền phái Trúc Lâm.
- Lễ rước nước, Mộc dục: Là một nghi lễ quan trọng trong Lễ hội Côn Sơn, diễn ra vào sáng 16 tháng Giêng, ngay sau khi kết thúc lễ dâng hương khai hội.
- Lễ Mông Sơn thí thực: Diễn ra vào tối 17 tháng Giêng tại sân chùa Côn Sơn. Đàn Mông Sơn thí thực gồm có đàn chính và đàn tiến cúng Phật.
- Lễ tế trời đất trên núi Ngũ Nhạc: Diễn ra vào sáng 17 tháng Giêng tại Trung Nhạc miếu, trên núi Ngũ Nhạc, do các pháp sư thực hiện. Vật phẩm gồm lễ chay (hoa quả, các loại bánh), lễ mặn (xôi, thịt); ngoài ra, còn có đồ mã và ngũ cốc… Lễ tế trời đất tại Ngũ Nhạc để cầu phúc, tránh họa, mong cho mùa màng bội thu, quốc thái, dân an.
Ngoài các nghi lễ gắn với tôn giáo, tín ngưỡng, Lễ hội chùa Côn Sơn còn hấp dẫn và thu hút đông đảo người dân địa phương cũng như du khách thập phương bởi phần Hội với nhiều hình thức sinh hoạt văn hóa mang tính đặc thù, tiêu biểu như: thi đu tiên, viết thư pháp, thi đấu vật, hát quan họ,… diễn ra suốt những ngày diễn ra lễ hội.
Côn Sơn thuộc chốn Tổ của Thiền phái Trúc Lâm, một Thiền phái mang tư tưởng tự cường dân tộc. Lễ hội chùa Côn Sơn là dịp tôn vinh các bậc tiền nhân có công xây dựng Thiền phái Trúc Lâm, xây dựng đất nước, chống giặc ngoại xâm… Với đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, lễ hội như nhịp cầu nối giữa quá khứ với hiện tại, giúp thế hệ trẻ bồi đắp thêm lòng tự hào về truyền thống quê hương, đất nước. Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc sắc của lễ hội, năm 2012, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã quyết định đưa Lễ hội chùa Côn Sơn vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, loại hình lễ hội truyền thống.
