Bà Cô, Ông Mãnh

Bà Cô, Ông Mãnh là những con cái trong gia đình chết trẻ, chưa lấy vợ lấy chồng, gặp giờ linh, trở nên linh thiêng.

Sự linh thiêng này thường do sự báo mộng cho người sống và sự đi về của những vong hồn này, được người nhà xác nhận qua một vài sự trạng xảy ra trong gia đình, thí dụ như đom đóm xanh bay vào nhà, hóa chân hương trong một buổi cúng lễ v.v… mà theo tín ngưỡng thì tục cho đó là sự trở về hoặc sự hiện hồn của người khuất.

Các bà Cô, Ông Mãnh chính ra cũng được thờ trên bàn thờ tổ tiên, nhưng vì tuổi nhỏ, sợ không dám cùng hưởng lễ với các cụ trên một giường thờ chung, cũng như ở trên dương trần, tại nhiều gia đình, trẻ con không được phép ngồi cùng ăn với người lớn, nên có những bàn thờ riêng cho bà Cô, Ông Mãnh.
Bàn thờ bà Cô, Ông Mãnh thường đặt ở dưới gầm hương án của bàn thờ tổ tiên. Như trên đã trình bày, bà Cô, Ông Mãnh vì tuổi nhỏ, phải thờ ở dưới thấp, không thể thờ ngang với bàn thờ tổ tiên được.

Bàn thờ bà Cô, Ông Mãnh đơn sơ, giản dị lắm, chỉ có một chiếc bệ, trên có đặt bài vị, nhiều khi không có cả bài vị nữa. Trước bài vị là một bát hương nhỏ, có vài ba chiếc đài để đặt ly rượu, đĩa trầu cau, tách nước khi cúng, hoặc có hoặc không một cây đèn nhỏ. Nếu không có cây đèn, khi cúng người nhà sẽ thắp một cây nến hoặc một ngọn đèn đặt vào.

Có nhà thờ chung nhiều bà Cô, Ông Mãnh vào một bàn thờ với một bát hương duy nhất, có nhà thờ riêng mỗi vong hồn một bát hương.
Bà Cô, Ông Mãnh được cúng vào ngày kỵ, ngoài ra gặp những dịp sóc vọng, tuần tiết, giỗ Tết đều có lễ cúng.

Khi cúng bà Cô, Ông Mãnh, người gia trưởng thường chỉ làm lễ khấn, không lễ vì đây là vào hàng con cháu. Đôi khi gia đình bảo con cháu vái thay mình.
Những gia đình có thờ bà Cô, Ông Mãnh, gặp khi trong nhà có trẻ nhỏ váng mình mẩy, người ta thường khấn tới những vong hồn này. Có khi thắp hương và khấn ở bàn thờ, có khi các bà mẹ chỉ lâm râm khấn miệng cầu xin các vong hồn phù hộ để đứa trẻ đau được khỏi.