Trong phong tục thờ cúng Tổ Tiên, lễ cúng vong linh người đã khuất vào các kỳ giỗ như: ông, bà, bố, mẹ, chồng (vợ) là quan trọng nhất.
Cúng giỗ gia tiên thể hiện đạo hiếu, tấm lòng thủy chung, thương tiếc của người đang sống với người đã khuất. Vào ngày giỗ của Tổ Tiên, nhà khá giả thường tổ chức cúng lễ linh đình, mời họ hàng gần xa, anh em bằng hữu về dự. Còn nhà nghèo túng thì chỉ cần một bát cơm, quả trứng, đĩa muối, bát canh cùng ba nén nhang, một cây đèn dầu là đủ để tưởng nhớ người quá cố.
Theo tục xưa:
-
Nếu bố đã mất thì khấn là: Hiển khảo
-
Nếu mẹ đã mất thì khấn là: Hiển tỷ
-
Nếu ông đã mất thì khấn là: Tổ khảo
-
Nếu bà đã mất thì khấn là: Tổ tỷ
-
Nếu cụ ông đã mất thì khấn là: Tằng Tổ khảo
-
Nếu cụ bà đã mất thì khấn là: Tằng Tổ tỷ
-
Nếu anh em đã mất thì khấn là: Thệ huynh, Thệ đệ
-
Nếu chị em đã mất thì khấn là: Thệ tỷ, Thệ muội
-
Nếu cô, dì, chú, bác đã mất thì khấn là: Bá Thúc Cô Di
-
Hoặc có thể khấn chung là: Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ nội ngoại Gia Tiên
Vài điều cần lưu ý khi cúng giỗ Tổ Tiên:
Đối với ngày giỗ của ông, bà, cha, mẹ, vợ, chồng (gọi là giỗ trọng), thì ngày hôm trước cần phải cúng cáo giỗ (còn gọi là ngày tiên thường).
Cúng cáo giỗ là để báo cho người đã khuất biết ngày hôm sau về hưởng giỗ, đồng thời cũng là để báo với Thần linh, Thổ Địa nơi an táng người đã khuất, cũng như Thổ Công tại gia cho phép hương hồn người đã khuất được về hưởng giỗ.
Cúng cáo giỗ bao gồm: cúng tại gia và cúng ngoài mộ. Trong cúng cáo giỗ, phải cúng Thổ Địa trước, Gia Tiên sau. Ngoài việc khấn mời vong linh người được giỗ, còn phải mời hương linh gia tiên nội ngoại cùng về dự. Nhân dịp này, cần đắp sửa lại mộ phần nếu cần thiết.
Trong lễ cúng đúng ngày mất, phải mời người được giỗ trước, sau đó đến các vong linh nội, ngoại tộc từ bậc cao xuống thấp, cuối cùng là cáo thỉnh gia thần cùng dự tiệc giỗ.
