ỨNG XỬ CỦA NGƯỜI CHĂM AWAL VỚI TỔ TIÊN
Bước vào mùa Ramâwan, người Chăm Awal thực hành tháng chay tịnh. Những nghi lễ quan trọng mà các tín đồ Chăm Awal đều tiến hành là đi tảo mộ, dâng cơm cho tổ tiên, nghi lễ tẩy thể và nghi lễ chay tịnh diễn ra tại các thánh đường Hồi giáo (Sang Magik).
Vào tháng Ramâwan, các gia đình người Chăm Awal tổ chức đi tảo mộ ở các nghĩa trang của dòng tộc. Lễ vật mang đi cúng tảo mộ gồm có trầu cau, trái cây, bánh ngọt, thuốc lá và nước trà… Sau một thời gian dài những nấm mộ đất không được chăm sóc, cỏ mọc đầy, trời mưa và nắng gió làm san lấp bề mặt của ngôi mộ nằm sát liền kề nhau, do đó, khi đến tảo mộ công việc đầu tiên là làm sạch cỏ, vun cát cao lên thành từng dãy hàng mộ ngay thẳng. Chức sắc Po Acar đổ nước thánh tẩy lên từng viên đá trên hàng mộ. Những người đàn ông đã qua nghi lễ Aia karak ngồi trước hàng mộ đọc kinh cầu nguyện, thỉnh mời ông bà, tổ tiên đã khuất về nhà để con cháu cúng kính. Những người phụ nữ khi đi tảo mộ đều mặc áo dài trắng, quấn khăn brem trắng trên đầu, con cháu trong tộc họ quỳ rạp lạy ông bà tổ tiên khấn cầu nguyện cầu an. Một gia đình có thể đi tảo mộ ở nhiều nghĩa trang khác nhau, có nơi rất xa với khu vực làng đang sinh sống hiện tại. Nhưng, họ vẫn phải cố gắng đi thăm viếng hết các nghĩa trang của dòng tộc.
Trong mỗi gia đình người Chăm Awal vào tháng Ramâwan đều bố trí một không gian thiêng liêng dùng làm nơi nghỉ ngơi cho tổ tiên. Thông thường, người ta chuẩn bị một tấm phản trên đó có đặt cái gối, cơi trầu, ấm nước trà, trái cây và bánh ngọt…
Trước khi dâng cơm, một người đàn ông lớn tuổi thay mặt cho gia đình cúng tổ tiên, rót rượu khấn mời ông bà tổ tiên về nhà. Lễ vật dâng cúng tổ tiên rất đơn giản, chỉ có gỏi, thịt gà luộc, rượu, trầu cau, bánh trái. Nghi lễ dâng cơm do chức sắc Po Acar hoặc một người đàn ông trong dòng họ đã qua lễ Aia karak thực hiện. Các món ăn dâng lên cho tổ tiên gồm có hai phần lễ vật: mâm chay và mâm mặn. Mâm chay có chè, xôi, chuối, bánh tét và bánh sakaya. Mâm mặn có cơm, canh, thịt gà luộc.
Lần lượt người ta thỉnh mời từng vị tổ tiên đến nhận lễ vật. Những đại gia đình nào có đông tổ tiên thì việc dâng cơm kéo dài rất nhiều thời gian vì người ta sẽ phải thỉnh mời từng vị một và mỗi lần dâng lễ gồm có một món chay và một món mặn.
Lúc dâng cơm thì người phụ nữ, con cháu chắp tay lên đầu cầu nguyện tổ tiên về sum họp, xin tổ tiên hãy phù hộ độ trì cho gia đình luôn luôn khỏe mạnh, làm ăn phát tài, gia đình đoàn kết, có được cuộc sống ấm no và hạnh phúc. Khi đã thỉnh mời và dâng cơm xong, người ta đốt trầm hương và đọc kinh chúc phúc kết thúc buổi lễ.
Có thể nói, nghi lễ tảo mộ, nghi lễ dâng cơm cho tổ tiên và nghi lễ chay tịnh nơi các thánh đường… trong tháng Ramâwan của người Chăm Awal là một nét sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo thể hiện nghĩa cử cao đẹp tưởng nhớ về tổ tiên cần được bảo tồn và phát huy nhằm góp phần giáo dục cộng đồng “sống tốt đời đẹp đạo”, xây dựng nông thôn mới ngày một khởi sắc ở các làng Chăm.
