ĐÌNH NGỌC HÀ
Đình thuộc phường Ngọc Hà, quận Ba Đình, Hà Nội.
Ngọc Hà là một trong 13 trại do dũng sĩ họ Hoàng ở Lệ Mật lập nên từ thời Lý. Đây là một nơi nổi tiếng của kinh thành Thăng Long xưa, gần trại thường dựng dinh thự.
Đình Ngọc Hà chưa rõ được xây dựng từ năm nào, nhưng ở một câu đối của tòa tiền tế có ghi ngày trùng tu vào 16.10.1898. Những mảng chạm khắc và những hiện vật còn lại cũng giúp ta nhận thấy nó được tạo tác vào thời kỳ cuối Lê đầu Nguyễn.
Đình tọa lạc trên một dải đất rộng, bao quanh là hồ nước. Đình quay hướng nam, và ngày trước công đình là một ao rộng hình vuông. Từ ngoài muốn vào đình phải qua cầu. Trước đình có xây bức bình phong cao 2m, đắp nổi hình con hổ từ trong lùm cây lao ra. Mặt trong phía đình đặt hai con voi đá đẹp, ở tư thế quỳ quay mặt vào nhau, rất sống động. Sau khi qua cổng tam quan với hai cột chính cao 6m, ta đi vào trong thấy hai tòa giải vũ, mỗi tòa 3 gian.
Đình chính được xây theo kiểu trùng thềm điệp ốc, kiểu thức cổ truyền của dân tộc. Cấu trúc bên trong theo phương cách “trên giường dưới kẻ”. Vào trong tòa tiền tế ta thấy nổi bật các hoành phi, câu đối, hương án, đồ tế khí sơn son thếp vàng rực rỡ, chạm khắc tỉ mỉ, cầu kỳ.
Sau nhà tiền tế là tòa phương đình hình vuông, kiểu chồng diềm 3 tầng, ở các góc mái đắp hình khối khác nhau như rồng, máy xoắn. Trên đỉnh đắp hình bầu rượu. Giữa hai tầng mái là hình cuốn thư đắp nổi, 2 đầu là đôi chim phượng, ngoài là 1 quyển sách mở, 1 bên là bút, 1 bên là kiếm.
Đỡ 4 góc phương đình là 4 cột có trang trí rồng lớn dài 2m. Trong lòng nhà trang trí cuốn thư, sách, gươm, các loại hoa trái 4 mùa. Trong phương đình có bày cỗ kiệu bát cống, chạm khắc rồng khá tinh xảo phong cách thế kỷ 18-19.
Tòa hậu cung cũng được đắp nổi trên các cột hình nghê, sư tử, đầu rồng, cá chép hóa rồng, mãnh hổ hạ sơn. Gian giữa hậu cung đặt ngai thờ, bài vị và đồ tế tự quý của thế kỷ 19.
Nhìn chung đình có kiến trúc nghệ thuật cuối thế kỷ 18 và có liên quan tới các di tích lân cận như chùa Một Cột, đền Quán Thánh, chùa Trấn Quốc… Đình là một kiến trúc đẹp, niềm tự hào của làng Ngọc Hà.
Đình đã được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc, nghệ thuật ngày 15.2.1992.
