Đình Lỗ Khê – Đền Ca Công
Đình Lỗ Khê và đền Ca Công thuộc xã Liên Hà, huyện Đông Anh, Hà Nội.
Tương truyền, đình được xây dựng rất sớm, cuối thế kỷ 19 bị đốt, sau đó được làm lại. Năm 1917, đình được sửa chữa lại, to đẹp hơn, năm 1941 lại tu sửa, năm 1987 tu sửa nhỏ.
Đình bố cục kiểu “nội công, ngoại quốc” gồm có tiền tế 5 gian, trung tế 5 gian, hậu cung 3 gian.
Đình còn giữ được nhiều hiện vật cổ, trong đó có 8 đạo sắc phong niên đại từ hậu Lê đến triều Nguyễn.
Theo thần phả, sắc phong, đình Lỗ Khê thờ 4 vị là ông Điện Hưng, ông Út Đầu Rền, ông Dương Trực, ông Tô Quang (tục gọi là đức thánh Cả, thánh Hai, thánh Ba và thánh Tư).
Hai ông thánh Cả và thánh Tư (ông Điện Hưng và ông Út Đầu Rền) có công đánh giặc giữ nước dưới thời Hùng Vương, được phong là nhị vị đại vương:
- Ông Cả: Điện Hưng Hiển ứng linh phù đại vương.
- Ông Út: Đầu Rền Phổ tế linh ứng đại vương.
Hai ông Dương Trực và Tô Quang có công trong cuộc kháng chiến chống xâm lược nhà Minh của khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo. Hai ông được phong tước hiệu là: - Đức thánh Hai: Dương Trực hầu đại liêu đại vương.
- Đức thánh Ba: Tô Quang hầu đại liêu đại vương.
Đền thờ Ca Công được dựng từ thời hậu Lê do dân làng huyện đóng góp. Đền thờ có 5 gian lợp ngói, cột lim vuông, ngoài sàn lát gạch Bát Tràng. Trong nhà có bức hoành phi khắc 4 chữ Hán: “Sinh tài tự điển”, tương truyền do vua Lê Thánh Tông ban cho. Bức cửa võng chạm lưỡng long chầu nguyệt. Hai pho tượng gỗ sơn son thếp vàng uy nghi trong khám thờ là hai vị tổ truyền bá nghề lập ra giáo phường Lỗ Khê từ hơn 500 năm nay.
Đền thờ hai vị tổ nghề ca hát Lỗ Khê là Đinh Dự và Mãn Đường Hoa công chúa. Đinh Dự là con Đinh Lễ, một vị tướng tài trong khởi nghĩa Lam Sơn. Khi Đinh Lễ đóng quân tại đây, Đinh Dự được sinh ra. Sau Đinh Dự lên gặp Đường Hoa, học nghề cầm ca, rồi trở về lập ra giáo phường Lỗ Khê với nghề hát ả đào nổi tiếng hơn 5 thế kỷ.
Hàng năm, ở đền có ngày lễ tưởng nhớ hai ông bà vào 5-4 âm lịch (ngày sinh của ông), ngày 15-11 là ngày giỗ của hai ông bà.
Đình Lỗ Khê hàng năm vào đầu tháng Giêng, lễ làng quy định nếu năm mất mùa thì đám từ 4 đến 10 tháng Giêng âm lịch, nếu được mùa thì đám từ 10 đến 19 tháng Giêng âm lịch. Nếu bội thu thì từ 10 đến 27 tháng Giêng âm lịch.
Đình và đền đã được Bộ Văn hóa – Thông tin xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc ngày 21.1.1989.
Nhà Lê đã dựng đền thờ hai ông ở khu vực điển trang thái ấp của Trần Khát Chân. Đền còn thờ Thuỷ Tinh công chúa và Trần Hưng Đạo.
