Miếu Bà Ngũ Hành được xây dựng năm 1832, nằm trong khu di tích Đình thần Thắng Tam ở đường Hoàng Hoa Thám, phường Thắng Tam, thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Miếu thờ năm vị nữ thần: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ (ngũ hành), ngoài ra còn thờ hai vị hộ quốc được vua phong Thượng Đẳng Thần là bà Thiên Y A Na và Thủy Long Thần.
Miếu Bà Ngũ Hành được kiến trúc theo lối một gian hai chái, trên mái có hình “lưỡng long chầu nguyệt”, trong miếu có 8 ban thờ. Giữa chính điện là ban thờ Ngũ Hành và hai vị Thượng Đẳng Thần; hai bên là ban thờ 5 cô và 5 cậu. Bên trái có ban thờ Quan Công, Quan Bình và Châu Xương, là những bậc trung nghĩa, sẵn sàng cứu hộ những người đi biển khi họ gặp chuyện không may. Bên phải có ban thờ Ông Địa – Thổ Công. Phía sau là ban thờ tiền hiền và những người giàu lòng nhân ái, độ lượng trong làng.
Miếu Bà Ngũ Hành là nơi tụ họp của phụ nữ – những ngư dân không đi biển, là vợ con của những người đi biển. Tổ chức và hoạt động của miếu Bà thực hiện bởi các hội viên là phụ nữ, dưới sự quản lý và điều hành trực tiếp của ban điều hành. Nghi thức cúng lễ miếu Bà có nhiều điểm giống lễ cúng nghinh Ông và cúng đình, nhưng có điểm khác là phụ nữ thực hiện việc cúng.
Hằng năm, Miếu Bà Ngũ Hành có nhiều ngày cúng lễ mang tính nghi thức, nhưng lễ lớn nhất là lễ hội cúng Bà, nghinh Bà, kéo dài trong ba ngày, từ ngày 16 đến 18 tháng Mười âm lịch, cầu cho mưa thuận gió hòa, ngư dân đánh bắt được nhiều tôm cá.
Thông thường, người ta tổ chức lễ nghinh Bà vào sáng 16. Đám rước gồm có chủ lễ, học trò lễ, dân làng với kiệu, bàn thờ bài trí ngũ sự, trầu cau, hoa quả, rượu trà, cờ ngũ hành, chiêng trống, đoàn múa lân… từ miếu Hòn Bà – bãi Sau nghinh Bà về miếu Ngũ Hành cúng lễ.
Điểm đặc biệt của lễ nghinh Bà là đám rước đi bộ trên đất liền, không dùng ghe, kể cả khi ra Hòn Bà (nằm cách bờ biển chừng 50m, vì vậy người ta thường chọn khi thủy triều xuống mới ra nghinh Bà). Sau khi nghinh Bà về miếu, người ta tổ chức nghi lễ cúng giỗ tiền hiền – hậu hiền. Nghi lễ cúng Ngũ Hành – nghi lễ chính, bắt đầu đúng 12 giờ trưa. Sau ba hồi chiêng trống, các nghi thức truyền thống lần lượt được thực hiện.
Bên cạnh việc tổ chức cúng tế, tại lễ hội miếu Bà còn diễn ra nhiều hoạt động khác, đặc biệt là thường có hát bội. Ngay trong buổi chiều của ngày cúng lễ đầu tiên, lễ đại bội được tổ chức, đến khoảng 3 giờ chiều còn có diễn sơ cổ kịch bản (dân làng Thắng Tam thường gọi là lễ trình tuồng). Sau đó là bóng rỗi, múa mâm vàng, mâm bạc dâng Bà.
Miếu Bà Ngũ Hành, cùng với Lăng ông Nam Hải và Đình thần Thắng Tam, tạo thành một quần thể kiến trúc di tích và lễ hội tập trung tại khu Đình thần Thắng Tam, tạo thành một trung tâm lễ hội nổi tiếng, diễn ra gần như quanh năm của thành phố du lịch Vũng Tàu.
