Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn là lễ hội truyền thống của người dân quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng, được tổ chức chính thức vào mùng 9 tháng Tám âm lịch hằng năm. Trước đó còn có hai cuộc đấu loại vào trung tuần tháng Năm và mùng 8 tháng Sáu âm lịch. Đây không chỉ là một ngày hội gắn với tục thờ cúng Thủy thần và tục hiến sinh mà còn thể hiện tinh thần thượng võ của người dân miền biển Hải Phòng.
Lễ hội chọi trâu cũng như nhiều lễ hội khác có hai phần, phần Lễ và phần Hội đan xen. Từ mùng 1 tháng Tám, các vị cao niên trong làng đã ra làm lễ tế thần Điểm Tước ở đình Tổng. Làng nào có trâu chọi đều phải ra làm lễ. Tiếp đó là lễ rước nước (gắn với tục tế Thủy thần). Lọ nước thần mỗi năm thay một lần được từng làng (phường) mang về đình riêng. Tại đình làng, các chủ trâu được cho trâu ra làm lễ Thành Hoàng. Sau khi làm lễ thần, trâu chọi đã chính thức được gọi là “Ông trâu”, là biểu tượng của tâm linh, là niềm tin và ước vọng của dân làng. Đến ngày chính hội, người dân địa phương háo hức kéo nhau ra đình. Các “Ông trâu” được rước từ đình ra sới đấu với kiệu bát cống, long đình bát biểu, cờ thần bay phấp phới, rộn rã trong tiếng nhạc bát âm.
Đúng 8 giờ sáng, tiếng trống, tiếng chiêng khai hội, dịch loa gọi các “Ông trâu” vào trận vang lên. Từ hai cổng bắc – nam của sới đấu, từng đôi trâu được dắt ra đứng dưới chân cột cờ Ngũ Phụng. Khi hiệu lệnh đầu tiên phát ra, hai trâu từ hai phía di chuyển lại gần nhau hơn, cách nhau chừng 20m. Khi có hiệu lệnh bắt đầu trận đấu, người dắt trâu đột nhiên rút dây xỏ mũi để hai “Ông trâu” lao vào nhau, bắt đầu tỉ thí so tài.
Theo quan niệm cổ xưa, trâu làng nào thắng trận trong lễ hội thì làng ấy sẽ gặp nhiều may mắn, mưa thuận gió hòa quanh năm, mọi người bình yên trong suốt hành trình đi biển. Điểm đặc biệt của Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn là, dù thắng hay thua, sau khi kết thúc lễ hội, các “Ông trâu” đều được mổ thịt để tế lễ trời đất, cầu mùa màng tươi tốt. Người dân địa phương tin rằng, nếu được ăn thịt trâu chọi trong dịp lễ hội, sẽ gặp nhiều điều may mắn.
Phần Hội diễn ra vào ngày chính hội với nhiều hoạt động mang đậm bản sắc dân tộc. Điệu múa khai hội được 24 thanh niên trai tráng chia thành hai hàng biểu diễn, vừa uyển chuyển, vừa mạnh mẽ, màu sắc biến hóa linh hoạt trong tiếng trống, thanh la rộn rã. Với màn múa cờ, những lá cờ được vung lên, quật xuống một cách mạnh mẽ, dứt khoát nhưng cũng rất nhịp nhàng, mềm mại, có lúc lại đan chéo vào nhau như hai đội quân đang giao chiến, thể hiện sự dũng cảm chống chọi với biển khơi của con người.
